Split Payment – czyli mechanizm podzielonej płatności w pigułce

[#1]

Od 1 listopada 2019 r. dla ogromnej liczby przedsiębiorców w Polsce split payment stanie się opcją obowiązkową. Za brak jego stosowania grożą dotkliwe kary – nawet 30% wartości podatku VAT wskazanej na fakturze! Na szczęście sprawa nie jest skomplikowana. W tym artykule wyjaśnię ci krok po kroku, na czym polega mechanizm podzielonej płatności.

Jeszcze do niedawna sprawa była prosta – wystarczył jeden rachunek firmowy i jako przedsiębiorca mogłeś opłacać z niego faktury, VAT, PIT, ZUS oraz inne wydatki. Z jednej strony było to bardzo wygodne i pozwalało swobodnie korzystać z kwot brutto zebranych na rachunku, ale z drugiej strony… Gdy przychodził termin zapłaty podatku VAT, wielu przedsiębiorców z bólem przelewało środki na konto urzędu skarbowego. Dla niektórych ból był tak wielki, że nie robili tego wcale. Jeszcze inni profesjonalnie zajmowali się wyłudzaniem zwrotu podatku VAT, skutecznie uszczuplając dochody budżetu państwa.

Aby zmniejszyć skalę wyłudzeń vatowskich, a także – jak twierdzą pomysłodawcy – aby przyspieszyć uzyskiwanie legalnych zwrotów tego podatku, wprowadzono mechanizm podzielonej płatności. Z założenia ma on uszczelnić system, skutecznie oddzielając kwoty netto z naszych faktur od potencjalnych należności VAT względem urzędu skarbowego. Jak ten mechanizm działa?

Jak działa konto VAT w naszym banku? Sprawdź!

Split payment w praktyce

W telegraficznym skrócie wygląda to tak, że oprócz podstawowego rachunku bankowego, twój bank dodatkowo otworzy dla ciebie bezpłatny rachunek VAT. W pewnych okolicznościach, o których za chwilę napiszę, kwoty netto z twoich faktur przychodowych będą wpływały na twój podstawowy rachunek firmowy, zaś kwota VAT wskazana na tych fakturach wpłynie na twój rachunek VAT. W ten sposób dojdzie do fizycznego rozdzielenia pieniędzy wykazanych na fakturze jako kwota netto od pieniędzy wskazanych jako podatek VAT.

W ten sposób, z każdą opłaconą przez twoich klientów fakturą, na rachunku VAT będzie się zbierać górka pieniędzy. Formalnie będą to twoje pieniądze. O ile jednak ze środków na podstawowym rachunku bankowym będziesz mógł nadal korzystać do woli, o tyle pieniądze uzbierane na rachunku VAT będziesz mógł wykorzystać tylko na ścisłe określone cele. Opłacisz nimi m.in. należności publiczno – prawne, jak VAT, PIT, ZUS, CIT, akcyza, cło oraz zapłacisz podatek VAT, wskazany na twoich fakturach kosztowych. Schematycznie będzie to wyglądało w następujący sposób:

W jakich sytuacjach mechanizm podzielonej płatności jest obowiązkowy?

Mechanizm podzielonej płatności musisz stosować, jeżeli:

1) wartość transakcji brutto (kwota netto + VAT) przekroczy 15 tys. zł lub równowartość tej kwoty, ORAZ

2) co najmniej jedna pozycja z faktury znalazła się w wykazie towarów i usług objętych obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności, czyli w załączniku nr 15 ustawy o VAT, ORAZ

3) obie strony transakcji - czyli zarówno sprzedawca jak i odbiorca - są podatnikami podatku VAT.

Punkt pierwszy – czyli kwota brutto 15 tys. zł – jest oczywisty. Przyjrzyjmy się jednak bliżej punktom 2 oraz 3.

Poznaj zalety konta dla firm w ING Banku Śląskim. Sprawdź!

Których towarów i usług dotyczy split payment?

Obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności istnieje w odniesieniu do konkretnych towarów i usług, których lista znajduje się w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Na liście tej znalazło się aż 150 pozycji! Oto przykładowe z nich: węgiel, oleje roślinne i zwierzęce, różne stopy żelaza, wyroby ze stali i innych metali, metale szlachetne, komputery, akcesoria samochodowe. W zakresie usług dotyczy to przede wszystkim różnych usług budowlanych.

Jeżeli więc masz wątpliwości, czy w przypadku sprzedawanych przez ciebie towarów i usług ten obowiązek istnieje, koniecznie zapoznaj się z tym wykazem.

Kogo obejmuje obowiązek stosowania split payment?

Mechanizm ten dotyczy transakcji pomiędzy podatnikami, którzy podlegają opodatkowaniu VAT w Polsce. Sprzedawca i odbiorca muszą być podatnikami VAT (czynnymi lub zwolnionymi).

Oznacza to, ze jeśli kupujesz prywatnie usługę budowlaną znajdującą się w opisanym powyżej wykazie i jej wartość przekracza 15 tys. zł,  to split payment cię nie dotyczy. W takiej relacji nie jesteś bowiem podatnikiem VAT, więc całą kwotę brutto możesz zapłacić przelewem na jeden rachunek swojego kontrahenta.

Jeżeli jednak zamówisz taką usługę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, wówczas kwotę netto powinieneś wpłacić na podstawowy rachunek dostawcy, a podatek od towarów i usług na jego rachunek VAT. Nie wymaga to oczywiście dwóch oddzielnych przelewów, lecz dokonania jednej płatności z wykorzystaniem mechanizmu split payment.

Co zrobić, jeśli będziesz chciał wykorzystać pieniądze z rachunku VAT na inny cel?

W pewnych sytuacjach może się zdarzyć, że środki na twoim rachunku VAT będą się kumulować. Na przykład, gdy całą sprzedaż realizujesz za pośrednictwem rachunku bankowego i wszyscy twoi klienci płacą ci z wykorzystaniem metody split payment, a sam dokonujesz zakupów firmowych płacąc gotówką lub kartą kredytową. W takiej sytuacji możesz wystąpić do Urzędu Skarbowego o „uwolnienie” środków z rachunku VAT.

Naczelnik Urzędu Skarbowego ma 60 dni na rozpatrzenie twojego wniosku. We wniosku określa się m.in.:

1) rachunek bankowy, na który ma zostać przekazana kwota uwolnionych środków,
2) wysokość zgromadzonych środków, które mają zostać tam przekazane.

Co zrobić, jeśli środków na rachunku VAT zabraknie?

W takiej sytuacji zobowiązania z tytułu VAT, PIT, CIT, ZUS, akcyza, cło czy kwoty VAT z faktur kosztowych będziesz musiał opłacić środkami znajdującymi się na twoim rachunku podstawowym. W praktyce działa to w sposób automatyczny. Gdy zlecasz takie przelewy, środki są w pierwszej kolejności pobierane z rachunku VAT, a jeśli środków na tym rachunku zabraknie, reszta pobierana jest z rachunku podstawowego.

Jakie są konsekwencje niestosowania mechanizmu split payment?

Jeśli pomimo obowiązku nie będziesz stosować mechanizmu split payment, sprawa może okazać się dość bolesna. Ustawodawca przewidział w takim przypadku kary, zarówno dla dostawców towarów i usług, jak i dla nabywców.

Jeżeli jako dostawca nie zamieścisz na fakturze informacji, że podlega ona płatności w ramach split payment, możesz ponieść karę w wysokości 30% podatku VAT dotyczącego towarów i usług wymienionych w załączniku 15 do ustawy o VAT.  Kary tej unikniesz jednak wtedy, gdy - pomimo braku zawarcia na fakturze stosownej informacji – nabywca twoich towarów lub usług opłaci fakturę przy użyciu mechanizmu podzielonej płatności.

Ma on ku temu ważne powody. Płacąc za towary lub usługi z powyższej listy bez zastosowania split payment, sam naraża się na karę w wysokości 30% podatku VAT. Nabywca takiej kary nie poniesie jednak w przypadku, gdy sprzedawca prawidłowo rozliczy się z urzędem skarbowym z podatku VAT.

Kolejna sankcja dotyczy sytuacji, w której nabywca – pomimo otrzymania prawidłowo oznaczonej faktury – nie opłaci jej z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności. W takiej sytuacji od 1 stycznia 2020 nie będzie mógł zaliczyć stosownej kwoty do kosztów uzyskania przychodów, a tym samym zapłaci wyższy podatek dochodowy.

Na tym jednak nie koniec sankcji. Ustawodawca nie zapomniał też o odpowiedzialności karnoskarbowej. Za niestosowanie mechanizmu split payment odbiorcy grozi kara w wysokości do 720 stawek dziennych. Z kolei za brak informacji o mechanizmie split payment na fakturze sprzedawcy grozi kara do 180 stawek dziennych (stawka dzienna nie może być niższa niż 1/30 minimalnego wynagrodzenia).

Dlaczego warto stosować split payment?

Poza powyższymi karami jest jeszcze jeden bardzo ważny powód, by jednak stosować split payment jako domyślną metodę dokonywania płatności. Tym powodem jest zasada odpowiedzialności solidarnej, zgodnie z którą nawet jeśli zapłacisz podatek VAT swojemu dostawcy, w pewnych okolicznościach możesz odpowiadać za jego zaległości podatkowe.

Chodzi o zapis w art. 105 ustawy o VAT: „Podatnik, o którym mowa w art. 15, na rzecz którego dokonano dostawy towarów, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy, odpowiada solidarnie wraz z podmiotem dokonującym tej dostawy za jego zaległości podatkowe, w części podatku proporcjonalnie przypadającej na dostawę dokonaną na jego rzecz, jeżeli w momencie dokonania tej dostawy podatnik wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała 14 kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego.”

Jeśli nie znasz dobrze swojego dostawcy i nie masz pewności, czy właściwie rozlicza się z  Urzędem Skarbowym, zastosuj mechanizm podzielonej płatności. Opłacenie faktur w ten sposób zwalnia cię z odpowiedzialności solidarnej za podatkowe zobowiązania twojego dostawcy.