Jak uniknąć wypalenia zawodowego...również gdy jesteś przedsiębiorcą!

[#1]

Nie sposób uniknąć stresu. Szczególnie zapracowanym przedsiębiorcom. Przeciążenia, przeszkody, straty, spotykają i będą spotykały każdego z nas zarówno w życiu osobistym, rodzinnym, jak zawodowym i biznesowym. Studia nad „resilience”, zdolnością adaptacji do zmian i trudności wskazują, że osoby, które są gotowe:

- mierzyć się ze stresem „na bieżąco”,

- rozstrzygać czemu należy sprostać,

- mobilizować energię i podejmować działania,

- decydować jakim przeszkodom i trudnościom „zejść z drogi”,

- przekierowywać energię w stronę konstruktywnych rozwiązań, albo po prostu przyjąć co przychodzi,

unikają stresu przewlekłego. A ten dopiero może być przyczyną „wypalenia”.

Światowy autorytet zarządzania i przywództwa, prof. Ken Blanchard, autor kilkudziesięciu książek, a wśród niej słynnej „Jednominutowy menedżer”, dokładnie 20 lat temu wraz z profesorem etyki, Vincentem Peale napisali bestseller pod tytułem „The Power of Ethical Management”. Przedstawili tam pięć kluczowych zasad etycznego podejmowania decyzji, aby sprostać życiowym i zawodowym problemom, niezależnie od ich siły. Książka przeznaczona początkowo dla managerów sprzedaży okazała się tak uniwersalna, że dziś „pięć zasad” Blancharda i Peala rozpatrywanych jest jako uniwersalny „pakiet antystresowy”, który może być pomocny dla każdego - pracownika i przedsiębiorcy. Niedawno prof. Ken Blanchard przypomniał te zasady, abyśmy mogli korzystać z nich na przełomie roku 2019/2020. Skorzystajmy z nich i my, dopełniając je wiedzą o współczesnej psychologii zarządzania sobą i relacjami.

Zasada 1 – Odnoś się do swojego „purpose”

To angielskie słowo nie ma polskiego odpowiednika, chodzi tu o „powód”, „sprawę”, „cel”, którą ustalamy jako najważniejsze w naszym życiu i pracy. Jest to nasza osobista odpowiedź na spopularyzowane kilkanaście lat później przez Simona Sinka pytanie „WHY?” – po co to robimy? W imię czego? Jaka jest nasza „misja”? Na osobisty i zawodowy „purpose” składają się odpowiedzi na pytania: Kogo kocham? Kto i co jest dla mnie naprawdę ważne? W imię czego gotów jestem do mobilizacji i poświęceń? Purpose to więcej niż cel, który może mieć swój początek i finał.  To więcej niż „target”, który definiuje oczekiwane wyniki. Powiedzmy, że poniosłeś   Szczególnie w sytuacjach trudnych, odwołanie się do osobistego „purpose” może być źródłem naszej „mocy przetrwania” doraźnych trudności. Z niedawnych badań, które opisuje brytyjski autor Kevin Murray w książce „Ludzie z poczuciem celu” wiemy, że takie poczucie misji związane jest ze zwiększonym wytwarzaniem oksytocyny, która jest niezwykłym hormonem. Przez lata wiązana z problematyką położniczą, regulowaniem przebiegu porodu i karmienia, w świetle nowych odkryć jest wytwarzanym zarówno przez kobiety, jak i przez mężczyzn antagonistą hormonów stresu, kortyzolu i adrenaliny. Sprzyja zarówno łagodzeniu naszych reakcji emocjonalnych, jak przeciwdziałaniu stanom zapalnym, korodowaniu naczyń w chorobie wieńcowej i odbudowie naszych komórek.

Zasada 2 – Czerp ze swojego poczucia godności

Poczucie godności to nie to samo co duma, a na pewno nie musi być to przerost ego. Jest to kwestia zdrowej samooceny istoty ludzkiej, która daje sobie prawo do popełniania błędów. W obliczu stresu, zwłaszcza gdy mamy poczucie niesprawiedliwości czy krzywdy, zaskoczenia lub bezradności, możemy mieć naturalną skłonność, aby wchodzić w rolę ofiary lub oskarżyciela, aby wdawać się w awantury, wykonywać spektakularne gesty, których możemy potem żałować. Znajdując oparcie w poczuciu godności, można wyrażać swój sprzeciw, czy swoje stanowisko w jednym oświadczeniu, czy nawet odwoływać się do drogi prawnej w sposób stanowczy i jednoznaczny. Kilkanaście lat temu odkryłem, że w głębi duszy źródłem mojej złości lub bólu mogą być relacje z najbliższymi. Gdy orientuję się, że napływa fala irytacji, pytam siebie – czy „kocham” osobę, która jest jej źródłem? Jeśli nie, odpuszczam. Koncentruję się na faktach i rozwiązaniach.

Zasada 3 – Praktykuj cierpliwość

Gdy nauczyłem się być cierpliwy i ufać rytmowi siły wyższej, zauważyłem, że rzeczy zaczynały się lepiej układać. Kiedy masz cierpliwość, zdajesz sobie sprawę, że może istnieć pozytywny powód i wynik obrotu spraw. Ważne jest, abyśmy uczyli się przyjmować do wiadomości opóźnienia w realizacji naszych planów, a nawet, że ludzie, którzy nas zawodzą mogą mieć do tego obiektywne powody. Ray Dalio, autor bestsellera „Zasady”, który czyta dziś cały świat, dzieli się swoim doświadczeniem, że prawie każdy projekt absorbuje 50% więcej czasu i 50% więcej kosztów, niż wyjściowo zakładaliśmy. To nas nie zwalnia z koncentracji i wysiłku, ale daje szansę, że te inwestycje się zwrócą.

Zasada 4 – Bądź wytrwały

We współczesnej psychologii zarządzania wskazujemy, że wyższą formą motywacji jest determinacja. Ludzie, którzy mają społeczne, artystyczne czy biznesowe osiągnięcia zazwyczaj dochodzą do nich poprzez „wielomilowy marsz”, utrzymują stałe tempo w swoim „maratonie” niezależnie od tego czy biegną z góry, czy pod górę. Blanchard cytuje w tym kontekście zasłużonego prezydenta Stanów Zjednoczonych Calvina Coolidge, który powiedział „Nic nie zastąpi wytrwałości. Nie wystarczy talent. Nic nie jest tak powszechne jak utalentowani ludzie, którzy nie odnieśli sukcesu. Nie wystarczy genialność. Niespieniężony geniusz to codzienność. Nie wystarczy wykształcenie. Świat jest pełen wykształconych wyrzutków. Wyłącznie wytrwałość i determinacja są wszechmocne.

Zasada 5 – Przyjmij szeroką perspektywę

Twórcy harvardzkiego projektu negocjacji, Fisher i Ury, autorzy bestselera „Dochodząc do Tak”, dawali wskazówkę „wyjdź na balkon” w trudnych i ważnych sytuacjach. Chodzi o to, aby przyjmując metaforę sali balowej, zobaczyć siebie na parkiecie, wraz ze swoim otoczeniem, z perspektywy balkonu. Dziś mamy na to wiele terminów. „Helicopter view”, „zooming out”, „ogarnianie złożonej rzeczywistości”, a gdy w grę wchodzą zdarzenia także ze „sceny wewnętrznej”, nasze myśli, uprzedzenia, przeświadczenia i emocje, które one rodzą - praktyka mindfulness – uważności, okazuje się najwłaściwszą antystresową wskazówką. Wschodnie powiedzenie mówi: „Gdy zagrodzi ci drogę upadające drzewo, nie fiksuj się na nim, lecz spójrz na cały las”. Większość naszych niepowodzeń, porażek, nawet błędów, może być przekroczona i rozwiązana, jeśli wyjdziemy poza „widzenie tunelowe”, atawistyczną perspektywę „ucieczki lub walki”, która zwykle dopada nas w stresie.

Pięć zasad Blancharda i Peale’a można zwizualizować jako pierścień z pięcioma ogniwami. Jeśli w obliczu życiowej trudności zbyt mocno dochodzą do głosu emocje, zacznij od piątej, ogarnij najpierw siebie, potem otoczenie, i dopiero wtedy przejdź do pierwszej – uprzytomnij sobie „purpose”, co jest naprawdę ważne, aby przytomnie i godnie odpowiedzieć, a nie impulsywnie reagować na zadaną przez ludzi lub los trudność. Następnie wykorzystaj „urealnienie”, które przyniosło Ci życie, porozmawiaj z kimś bliskim, kto potrafi ani nie podciąć Ci skrzydeł, ani nie nakręcać w poczuciu omnipotencji i zdecyduj na co możesz mieć wpływ i jakie kroki konsekwentnie podejmiesz, jakim przeszkodom zejdziesz z drogi, a z czym się pogodzisz.

Wykorzystaj to, że jesteśmy na przełomie roku i przypomnij sobie jedną, lub kilka sytuacji szczególnie trudnych, które Ci się przydarzyły w 2019 r.

1. Uprzytomnij sobie, jak zastosowałeś wymienione zasady, lub które z nich i jak dzięki temu przywróciłeś równowagę w „sinusoidzie” stresu.
2. Wychodząc z założenia, że „łańcuch jest tak mocny jak najsłabsze ogniwo”, ustal którą z wymienionych tu zasad pominąłeś, lub nie dość konsekwentnie wykorzystałeś.
3. Twoje postanowienie noworoczne może być związane z refleksją nad tym, jak utrwalać swoją siłę i mocne strony, lecz przede wszystkim, które ogniwo będące relatywnie najsłabsze w Twoim łańcuchu uczynić przedmiotem szczególnej uwagi i praktyki.
   
   

Bibliografia:

- “The Power of Ethical Management“ – Norman Vincent Peale i Ken Blanchard

- “People with purpose“ – Kevin Murray

- “Odchodząc od nie” i “Dochodząc do tak z samym sobą”  William Ury i Roger Fisher

- “Zasady“ – Ray Dalio

- “Business Life”, Grudzień 2019 “Five Principles to apply when problems arise”, Ken Blanchard