Gdy przedsiębiorca zostaje pracodawcą

[#1]

Przejście w działalności firmy do etapu, kiedy zaczyna się zatrudniać to duże wyzwanie. Przed zatrudnieniem pierwszego pracownika przedsiębiorca musi najpierw zdecydować na jakiej podstawie zaangażuje taką osobę.

Jaki stosunek?

Praca może być wykonywana na podstawie:

• stosunku cywilnoprawnego, w tym przede wszystkim umowy o świadczenie usług (umowy-zlecenie) lub o dzieło, albo
• stosunku pracy, w tym przede wszystkim umowy o pracę.

Dokonując wyboru formy prawnej umowy, na podstawie której praca będzie świadczona, należy jednak pamiętać, że umowa o pracę nie może być tak po prostu zastąpiona umową cywilnoprawną, jeżeli warunki jej wykonywania będą typowe dla stosunku pracy.

Z zawarciem umowy o pracę wiąże się szereg obowiązków, które przedsiębiorca musi spełnić. Dla stosunków cywilnoprawnych i stosunków pracy są one wspólne tylko w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Kodeks pracy przewiduje, że osoby pracujące na podstawie umów-zleceń, umów o dzieło, a także osoby samozatrudnione, współpracujące z przedsiębiorcami, mają prawo oczekiwać, że firma zapewni im bezpieczne i higieniczne warunki.

Umowa niezbędna

Pracodawca powinien podpisać z pracownikiem umowę przed jego przystąpieniem do pracy. Może to nastąpić także w dniu rozpoczęcia wykonywania przez niego obowiązków. Sporządzenie kontraktu pisemnego nie jest jednak obowiązkiem bezwzględnym – obie strony mogą również ustnie uzgodnić warunki pracy. Z reguły jednak umowa o pracę zawarta będzie jest w formie pisemnej.

Należy w niej określić:

• strony umowy,
• jej rodzaj (na czas określony, nieokreślony, na czas wykonania określonej pracy, na zastępstwo czy na okres próbny);
• datę zawarcia;
• warunki pracy i płacy.

Wśród tych ostatnich należy wskazać:

• jaki rodzaj pracy będzie wykonywany;
• miejsce, w którym będzie się to odbywać;
• wynagrodzenie i poszczególne jego składniki;
• wymiar czasu pracy (pełny etat czy jego część);
• termin rozpoczęcia pracy.

Gdy firma zawrze z pracownikiem umowę ustną, nie ominie jej pisemny obieg dokumentów. W takim przypadku pracodawca ma bowiem obowiązek poinformować nowozatrudnionego na piśmie, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez niego pracy, jakie są ustalenia co do stron umowy, jej rodzaju i jakie warunki pracy go obowiązują.

Pracownik musi wiedzieć

Niezależnie od tego, czy umowa o pracę została zawarta w formie ustnej czy pisemnej, w ciągu pierwszych 7 dni pracy nowego pracownika firma musi też przedstawić mu na piśmie informacje dotyczące:

• dobowej i tygodniowej normy czasu pracy,
• częstotliwości wypłat wynagrodzenia,
• wymiaru urlopu wypoczynkowego,
• długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę.

Powyższe informacje mogą trafić do pracownika w formie pisemnego wyciągu z odpowiednich przepisów prawa pracy.

Wraz z powyższymi szczegółami w ciągu pierwszego tygodnia firma powinna przekazać zatrudnionemu informację, jakim układem zbiorowym pracy jest on objęty. Jeżeli takie porozumienie w tym zakładzie nie obowiązuje, a pracodawca zatrudnia 20 osób lub więcej, musi wydać regulamin pracy. Natomiast jeżeli liczba pracowników jest mniejsza i w zakładzie pracy nie obowiązują żadne powyższe regulacje, wówczas pracodawca powinien przedstawić nowozatrudnionemu także następujące dane:

• o porze nocnej w zakładzie pracy,
• o miejscu i terminie wypłaty wynagrodzenia,
• o przyjętym sposobie potwierdzania obecności w pracy i usprawiedliwiania nieobecności.

Na poinformowaniu pracownika o warunkach jego pracy na nowym stanowisku pracy obowiązki pracodawcy się nie kończą. Przed dopuszczeniem pracownika do pracy należy go bowiem wysłać na:

• badania lekarskie,
• szkolenie z zakresu BHP.

Firma powinna skierować zatrudnionego do odbycia tzw. wstępnych badań lekarskich. W ich wyniku pracownik powinien uzyskać orzeczenie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na przewidzianym dla niego stanowisku. Badania te są wykonywane na koszt pracodawcy i w miarę możliwości w godzinach pracy. Za ten czas pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Te same zasady obowiązują w przypadku przeszkolenia pracownika w tematyce bezpieczeństwa i higieny pracy. Powinno ono również odbyć się przed dopuszczeniem do pracy. Zatrudnienie wiąże się też z obowiązkiem prowadzenia ewidencji czasu pracy pracownika oraz jego akt osobowych.

Ponadto, poza obowiązkami, które na przedsiębiorców nakłada Kodeks pracy, zatrudnienie nowej osoby w firmie oznacza także konieczność sprostania wymaganiom przewidzianym przez przepisy o ubezpieczeniach społecznych. Pracodawca ma obowiązek zgłosić pracownika do ZUS (do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego) w terminie 7 dni od dnia jego zatrudnienia. Od tej chwili pracodawca obowiązany jest także opłacać składki na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Podstawa prawna

Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 91, poz. 24 z późn. zm.)

Źródło zdjęcia: iStockphoto.com